Πέτρινα Γεφύρια

Τα Πέτρινα Γεφύρια της Όθρυος

ΤΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΟΘΡΥΟΣ

Το όρος Όθρυς, βρίσκεται μεταξύ των Νομών Φθιώτιδας και Μαγνησίας στο κέντρο της Ελλάδος.

Την περίοδο από το 1830 έως το 1881 αποτελούσε τμήμα της μεθορίου, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας μεγάλο κομμάτι του Ελληνικού πληθυσμού των γύρω κάμπων, είχε ανέβει και κατοικούσε στην Όθρυ σε ένα πλήθος από χωριά.

Το ανάγλυφό του με τα πολλά φαράγγια και χαράδρες, είχε υποχρεώσει τους κατοίκους του να κατασκευάσουν στους κεντρικούς άξονες επικοινωνίας τους και στα σημεία που αυτοί συναντούσαν ποτάμια, μικρά ή μεγαλύτερα γεφύρια.

Τα λιθόκτιστα γεφύρια της Όθρυος που ανήκουν στο γεωγραφικό κομμάτι του Νομού Μαγνησίας είναι:

1. ΜΟΝΟΤΟΞΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΣΙΓΓΕΝΟΡΡΕΜΑΤΟΣ

Ή ΑΝΩ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΞΕΝΙΑΣ

Από τις βόρειες – βορειοανατολικές πλαγιές του Γερακοβουνίου (1724 μ.), ξεκινούν τα ρέματα Περιβολάκι και Χαρχάλι, τα οποία συγκλίνουν στο Πετροκάναλο. Στην συνέχεια και αφού πιο κάτω συμβάλλουν το ρέμα της Νεροσπηλιάς και του Στήθους, δημιουργούν το Τσιγγενόρεμα.

Αυτό ανάμεσα από τις κορφές Κρεββάτια (732 μ.) και Ξεροβούνι (576 μ.), σχηματίζει το πιο δύσβατο και άγριο του φαράγγι, στην έξοδο του οποίου περνάει ο επαρχιακός δρόμος Κοκκωτών – Βρύναινας.

Μερικές δεκάδες μέτρα πιο κάτω, με συντεταγμένες 39ο 03΄ 590 Β, 22ο 47΄157 Α και υψόμετρο από την θάλασσα 341 μέτρα, είναι κτισμένο ένα υπέροχο μονότοξο γεφύρι, το πιο όμορφο και επιβλητικό της περιοχής.

Τα ακρόβαθρά του, στερεωμένα στους συμπαγείς βράχους του ρέματος, βρίσκονται αρκετά ψηλότερα από την πλημμυρική κοίτη, προσδίδοντάς του επιπρόσθετο ύψος.

Σε συνδυασμό με την βαθιά αυλάκωση που έχει δημιουργήσει το νερό, διαβρώνοντας τον βράχο, κάτω ακριβώς από το γεφύρι (όπου δημιουργείται και ένας μικρός καταρράκτης), καθιστούν το θέαμα επιβλητικό. Τα ακρόβαθρά του, δίχως θεμέλια, εδράζονται στο βράχο του οποίου ακολουθούν και το ανάγλυφο. Έτσι το άνοιγμά του στη βάση είναι από τη δυτική πλευρά 7,65 μέτρα, ενώ από την ανατολική 7,12 μέτρα. Το ύψος του τόξου είναι περίπου 3,20 μέτρα, ενώ το βάθος από την νοητή ευθεία της βάσης των βάθρων, ως την επιφάνεια του νερού κυμαίνεται από 7 έως και 9,5 μέτρα.

ο τόξο του, διαγράφει ημικύκλιο με φάρδος στη βάση 1,97 μέτρα. Το εξωράχιο του είναι κατασκευασμένο από ασύμμετρους θολίτες, ενώ το εσωρράχιο σε μεγάλο του τμήμα , έχει από τον χρόνο περιασβεστωθεί από την χημική διάβρωση των ασβεστολιθικών του δόμων.

Το οδόστρωμά του με φάρδος 1,80 μέτρα, είναι λιθόστρωτο με ελάχιστα ίχνη από αρκάδες .

Το συνολικό πάχος του γεφυριού στο κλειδί, είναι 40 εκατοστά. Το ενεργό του μήκος 20 μέτρα, ενώ ένα τμήμα μονοπατιού μήκους 27 μέτρων, οδηγεί από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο ως το γεφύρι.

2. ΔΙΤΟΞΟ ΓΕΦΥΡΙ ΣΤΟ ΠΛΑΤΑΝΟΡΕΜΑ (ΚΑΝΑΛΟΥ)

Κατηφορίζοντας το Τσιγγενόρεμα, όταν το ρέμα περάσει από το φαράγγι που σχηματίζεται κάτω από το αρχαίο κάστρο της Βρύναινας, βγαίνει σε ανοιχτό χώρο.

Από αυτό περνάει αγροτικός δρόμος, που συνδέει τον Πλάτανο με τη Βρύναινα και το Μοναστήρι της Κάτω Ξενιάς.

Εκεί είναι κτισμένο ένα δίτοξο γεφύρι. Του γεφυριού αυτού η μεγάλη καμάρα, γκρεμίστηκε το χειμώνα 2003 -2004, μετά από διάβρωση των θεμελίων του ανατολικού ακρόβαθρου. Ακόμα και σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά, τα δομικά υλικά της καμάρας, βρίσκονται στο σημείο της πτώσης τους.

 

3. ΤΕΤΡΑΤΟΞΟ ΓΕΦΥΡΙ ΣΤΟ ΚΑΚΟΡΡΕΜΑ (ΜΑΤΑΖΙ)

Ανάμεσα από τα χωριά Κοκκωτοί και Κωφοί, υπάρχει ένα επιβλητικό φαράγγι, διαμορφωμένο για Canyoning. Το ρέμα που δημιουργεί αυτό το φαράγγι, είναι το Κακόρρεμα, το οποίο στο διάβα του δέχεται και τα νερά από δύο μικρότερα, του Στυλεού και του Τρανορέματος. Και τα τρία, κυλώντας πιο κάτω σχηματίζουν ένα μικρό κάμπο τη Ζερβόλακα. Στο τελείωμα της Ζερβόλακας, είναι θεμελιωμένο το γεφύρι του Κακορρέματος ή γεφύρι του «Κάναλου».

Λόγω του μεγάλου εύρους της κοίτης του ρέματος, το γεφύρι φτιάχτηκε με τέσσερις καμάρες, τη μεγαλύτερη στα ανατολικά,την μικρότερη στα δυτικά, και συνολικό μήκος 43 μέτρων.

Το κύριο ρεύμα του ποταμιού, ρέει από τη μεγάλη καμάρα και μόνο σε πλημμυρικές περιόδους περνάει και από τις υπόλοιπες.

Τα ακρόβαθρα, είναι θεμελιωμένα, στα πρανή της κοίτης. Τα τρία μεσόβαθρα έχουν μήκος 4,50 μέτρα το καθένα. Το φάρδος του γεφυριού στις βάσεις των βάθρων, είναι 2,20 μέτρα, το ύψος των τόξων (τα οποία είναι ημικύκλια) είναι: του πρώτου 3,70 μέτρα, του δεύτερου 3,30 μέτρα, του τρίτου 1,80 μέτρα και του τέταρτου 1,60 μέτρα.

Οι θολίτες των εξωραχίων, είναι ισοϋψώς λαξευμένοι με ύψος 40 πόντων ενώ περιμετρικά στεφανώνονται με λίθινη ταινία πέντε εκατοστών, προεξέχουσα κατά λίγα εκατοστά. Στο μέσο του βάθρου μεταξύ τρίτης και τέταρτης αψίδας, υπάρχει κόγχη 40 Χ 30 εκατοστών, μέσα στην οποία δεν υπάρχει επιγραφική πλάκα.

Το κατάστρωμα είναι λιθόστρωτο και στις άκρες έχουν κτισθεί στηθαία από τσιμεντόλιθους, σε ύψος δύο στην αρχή και τριών στο τέλος, τσιμεντόλιθων.

Αρκετά τμήματα των μεσοράχιων, έχουν ασβεστοποιηθεί εξωτερικά με αποτέλεσμα να έχει χαθεί το αποτύπωμα των λίθων της λιθοδομής.

Το γεφύρι ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται από τους βοσκούς της περιοχής, οι οποίοι έχουν τοποθετήσει τα στηθαίο με τους τσιμεντόλιθους, για να μην πέφτουν τα ζώα, όταν περνούν από του μικρού πλάτους γεφύρι.

Το Κακόρεμα στη συνέχεια, συμβάλλει στο Πλατανόρεμα και μαζί συνεχίζουν την πορεία προς τον κάμπο και τη θάλασσα.

4. ΔΙΤΟΞΟ ΓΕΦΥΡΙ ΠΛΑΤΑΝΟΡΕΜΑΤΟΣ (ΧΑΤΖΗΑΛΕΞΗ)

Νοτιοανατολικά του χωριού Πλάτανος, πάνω σε ένα βραχώδες στένεμα, οι κάτοικοι του χωριού έφτιαξαν το γεφύρι που τους περνούσε στα απέναντι χωράφια και από εκεί προς την Αρχαία Άλω, τη Σούρπη και το Πτελεό.

Το γεφύρι αυτό που φέρει και το όνομα του μυλωνά Χατζηαλέξη, έχει συντεταγμένες: 39ο 08΄ 378 Β, 22ο 46΄458 Α και βρίσκεται σε υψόμετρο 80 μέτρων από τη θάλασσα.

Είναι δίτοξο, με τη μεγάλη του καμάρα, τη βορινή, να εδράζει το ακρόβαθρό της πάνω στο συμπαγή βράχο της όχθης. Το άνοιγμα του τόξου, είναι 7,13 μέτρα, το φάρδος 1,75 μέτρα και το ύψος του 4,80 μέτρα.

Το εξωράχιο αποτελείται από δύο σειρές θολίτες (καμαρολίθια). Η πρώτη (εξωτερικά), αρχίζει στα άκρα με ύψος 60 εκατοστών για να καταλήξει στο κλειδί 45 εκατοστών. Η δεύτερη σειρά με μικρότερη περίμετρο τόξου και έξαρση 5 έως 10 εκατοστών από την πρώτη, έχει ύψος λίθων από 30 έως 20 εκατοστά στο κλειδί.

Το μεσόβαθρο έχει πλάτος 3,20 μέτρα, με τριγωνικό πρόβολο από τη δυτική πλευρά, του οποίου το ύψος είναι 1,70 μέτρα ως τη βάση του κώνου, ο οποίος καταλήγει στα 2,50 μέτρα. Από την ανατολική πλευρά το μεσόβαθρο έχει γκρεμιστεί στη γωνία της βάσης του, χάνοντας 1,40 μέτρα από το πάχος του.

Η μικρή του καμάρα έχει άνοιγμα τόξου 5,35 μέτρων, ύψος 2,75 μέτρων και φάρδος 2,05 μέτρων , είναι δηλαδή κατά 30 εκατοστά φαρδύτερη από την καμάρα του μεγάλου τόξου. Και σε αυτό οι θολίτες του εξωραχίου, ακολουθούν την ίδια με του μεγάλου τόξου τεχνική.

Το νότιο ακρόβαθρο, έχει πλάτος 3 μέτρα. Στη συνέχεια το γεφύρι στρέφει δυτικά κατά λίγες μοίρες και για 2,50 μέτρα. Εκεί έχει γκρεμιστεί και τα δομικά υλικά του βρίσκονται πεσμένα κάτω.

Το οδόστρωμα του, είναι λιθόστρωτο, το φάρδος του είναι 2 μέτρα πάνω από την μικρή καμάρα και 1,80 πάνω από την μεγάλη, ενώ στα πλαϊνά του έχει τσιμεντένιο στηθαίο, με ύψος 40 εκατοστών και φάρδος 19 εκ.

Το στηθαίο αυτό, κατασκεύασμα μεταγενέστερων ετών, δεν καλύπτει το σύνολο του μήκους του γεφυριού, το οποίο είναι 27,5 μέτρα.

5. ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΜΑΤΗ

Το ρέμα του Μαυρομάτη, πηγάζει από τις ανατολικές πλαγιές του Πήλιουρα (1557 μ.) και σχηματίζει στην κάθοδό του ένα επιβλητικό φαράγγι, με μεγάλο μήκος και βάθος, το οποίο σε κάποια του σημεία έχει φάρδος μικρότερο από δύο μέτρα και ύψος που πλησιάζει τα εκατό. Το φαράγγι αυτό είναι υπέροχο να το κατέβει κανείς, αργά την Άνοιξη, εάν κατέχει τις τεχνικές της κατάβασης φαραγγιών (Canyoning).

Κοντά στο χωριό Άγιος Ιωάννης, το ρέμα βγαίνει σε ανοικτό πεδίο (μικρό κάμπο) και ονομάζεται Αγιαννόρεμα, από το ομώνυμο χωριό. Μετά τη θέση Κλίναβος, βγαίνει στον κάμπο της Σούρπης και μετονομάζεται Σουρπιόρεμα ή Σαλαμβριάς.

Στο μικρό κάμπο του Αη-Γιάννη και 18 μέτρα ανατολικότερα από την γέφυρα του επαρχιακού δρόμου που ενώνει το χωριό με την Βρύναινα, είναι θεμελιωμένο το παλιό πετρογέφυρο του Μαυρομάτη.

Οι συντεταγμένες του είναι: 39ο 02΄ 187 Β, 22ο 48΄489 Α και βρίσκεται σε υψόμετρο 420 μέτρα από τη θάλασσα.

Το γεφύρι είναι μονότοξο, με τα ακρόβαθρά του στις όχθες του ρέματος. Το άνοιγμα του τόξου του είναι 6,54 μέτρα, το ύψος του 3,25 μέτρα και το φάρδος του στις βάσεις 2,50 μέτρα.

Το εξωράχιο με δύο σειρές θολίτες, που δεν αρχίζουν από την βάση του τόξου, έχει πάχος θολιτών 35 έως 38 εκατοστά. Η δεύτερη σειρά είναι πέντε περίπου εκατοστά πιο έξω από την πρώτη, με μικρότερα καμαρολίθια. Στην κορυφή του τόξου, ορισμένα από αυτά ήταν συγχρόνως και αρκάδες.

Το οδόστρωμα είναι λιθόστρωτο και λόγω της κυρτότητας του τόξου για διευκόλυνση στο διάβα του, διαθέτει παράλληλα διαζώματα.

Στα πλαϊνά υπήρχαν αρκάδες συσσωματωμένες , από τις οποίες έχει μείνει μια μικρή σειρά στα βορειοανατολικά του γεφυριού.

Το συνολικό μήκος γεφυριού και δρόμου, σήμερα είναι 15 μέτρα, ενώ και από τις δύο πλευρές του εκτείνονται χωράφια.

 

Για τον Ε.Ο.Σ. Αλμυρού

Ζούπης Κων/νος


Εκτύπωση   Email